تشکیل ناتوی عربی، رویای محکوم به شکست

به گزارش راهبرد معاصر ، مقام‌های دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا از ماه‌ها پیش بارها ایده تشکیل یک ائتلاف نظامی عربی را مطرح کرده‌اند که هدف اصلی آن مقابله با ایران است. نشریه «وال‌استریت ژورنال» روز سه‌شنبه در گزارشی در این مورد، نوشته است که دولت ترامپ در حالی به نیمه کار خود رسیده که این ایده عملا در آستانه شکست قرار گرفته است.

مقام‌های ارشد آمریکایی و عرب به این نشریه گفته‌اند که کناره‌گیری یکی از حامیان اصلی تشکیل ناتوی عربی از دولت ترامپ، اختلاف میان دولت‌های عربی و همچنین اختلاف نظر در مورد اهداف این ائتلاف نظامی، تشکیل چنین ائتلافی را با تردید مواجه کرده است.

بنا بر این گزارش، «ائتلاف راهبردی خاورمیانه» (MESA) که قرار بود با نسخه‌برداری از پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) تشکیل شود، احتمالا دیگر از الگوی دفاع جمعی ناتو که در آن حمله خارجی به یک کشور عضو به معنای حمله به تمام اعضا است، پیروی نخواهد کرد.

دولت ترامپ، ناکام در ایجاد یک پیمان رسمی نظامی میان کشورهای عربی، «اکنون بر اهدافی کمتر بلندپروازانه، مانند امضای توافق‌های تجاری و ایجاد مراکز مشترک تمرین نظامی تمرکز کرده است.»

به گفته یکی از مقام‌های یک کشور عربی حاشیه خلیج فارس، «در آن ابتدا، شور و اشتیاق بسیار زیادی وجود داشت، اما فکر می‌کنم هرچه گذشت آن اشتیاق و تحرکی که ایجاد شده بود، فروکش کرد.»

در حال حاضر تلاش می‌شود ائتلافی متشکل از عربستان سعودی، امارات عربی متحده، مصر، اردن، قطر، کویت، بحرین و عمان تشکیل شود. قرار است امروز (چهارشنبه) بازیگران کلیدی این ائتلاف به دعوت آمریکا در واشنگتن گردهم آیند تا در مورد مراکز آموزشی و دیگر چالش‌های نظامی بحث کنند.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، دولت عربستان اعلام کرده که مقام‌های ارشد این کشور در این نشست شرکت نمی‌کنند.

با این وجود مقام‌های دولت آمریکا این ائتلاف را «روندی در حال پیشرفت» توصیف کرده‌اند. یک مقام ارشد آمریکایی گفته است: «این هواپیمایی است که همزمان با پرواز در حال ساخته شدن است.»

وال‌استریت ژورنال با اشاره به برگزاری نشست ضدایرانی اخیر در شهر «ورشو» لهستان، حضور همزمان نمایندگان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی در این اجلاس را یک موفقیت برای واشنگتن توصیف کرده، اما متذکر شده که این موفقیت هم تحت‌الشعاع اختلاف میان کشورهای عربی تحت رهبری عربستان سعودی و قطر قرار دارد.

قطر تأکید کرده است که تا زمانی که توسط کشورهای عربی منزوی شده، به سختی می‌تواند ایده مشارکت در یک ائتلاف منطقه‌ای با این کشورها را بپذیرد. دیگر کشورهای عربی نیز در پذیرش اسرائیل به جمع این ائتلاف، مقاومت کرده‌اند.

به گفته یک مقام آمریکایی، رژیم صهیونیستی «لابی‌گری» گسترده‌ای را برای ورود سریع به این ائتلاف آغاز کرده، اما برخی مقام‌های عربی هشدار داده‌اند که این ائتلاف نباید به مسیری برای افزایش حضور رژیم صهیونیستی در منطقه بدل شود.

در سال ۲۰۱۷، زمانی که ترامپ ایده تشکیل ناتوی عربی را مطرح کرد، مقام‌های آمریکایی امیدوار بودند که این طرح به سنگ‌ بنایی برای ایجاد یک ائتلاف مقابله با ایران بدل شود، اما به نوشته وال‌استریت ژورنال، تمام کشورهای غرب آسیا با این ایده که ایران باید در مرکز توجه این ائتلاف باشد، موافق نیستند. همین امر مقام‌های آمریکایی را وادار کرده گستره اهداف ائتلاف را افزایش دهند.

مسئله دیگری که بر اساس این گزارش روند تشکیل ائتلاف عربی را با مشکل مانع مواجه کرده، کنار رفتن دو مقام کلیدی است که مستقیما این پرونده را در اختیار داشته‌اند: «کریستن فونتنروز» مدیر امور خلیج فارس در شورای امنیت ملی آمریکا و «آنتونی زینی» از فرماندهان بازنشسته ارتش آمریکا که از سوی ترامپ به عنوان مسئول پیشبرد مذاکرات تشکیل ائتلاف عربی منصوب شده بود.

زینی می‌گوید از همان ابتدا مشخص بود که ایده تشکیل یک ناتوی عربی بیش از حد بلندپروازانه است، به همین دلیل او تلاش کرده انتظارات را پایین بیاورد. به گفته وی، او بیشتر بر ارتقا همکاری‌های تجاری و گسترش تمرین‌های نظامی مشترک میان این کشورها تمرکز کرد.

اما به نوشته وال‌استریت ژورنال، همین امر موجب شده تا اشتیاق بعضی کشورها در مورد این ائتلاف کاهش یابد. مقام یکی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در این مورد گفته است: «چشم‌انداز اولیه‌ای که ما دریافت کردیم، با آن چارچوبی که الان مورد بحث است، کاملا متفاوت بود. الان به مراتب تعدیل شده و فکر می‌کنم که دارد افول می‌کند.»